Als stiefouder wil je soms teveel ouder zijn!

Waarom loopt het zo vaak mis?

Allereerst spelen er bij het samenvoegen van twee huishoudens praktische problemen; ruimtegebrek in huis, verhuizingen, kinderen die misschien naar een nieuwe school moeten en gewoonten van twee gezinnen die op elkaar afgestemd moeten worden. Deze problemen zijn goed te overbruggen als de onderlinge verstandhouding goed is. Maar juist daar schort het nog weleens aan, met name tussen de stiefouder en de kinderen. En daardoor ook vaak tussen stiefouder en partner.

Ken je plek als stiefouder

Veel stiefouders hebben er alles voor over om een goede verstandhouding met hun stiefkinderen te krijgen. Ze hebben het gevoel dat het slagen of mislukken van hun relatie met hun nieuwe partner direct in verband staat met hun relatie met de kinderen. De stiefouder is vol goede voornemens, wil graag de rol van nieuwe vader of moeder innemen en heeft daar veel voor over. Daar gaat het mis.

Ik heb al een papa en een mama

De kinderen zitten vaak helemaal niet op een nieuwe ouder te wachten. Ze hebben immers hun vader én moeder nog, ook al wonen die niet meer bij elkaar in huis? Zij zien de stiefouder juist als indringer, als obstakel, die tussen hun ouders in staat. Als de stiefouder zich dan wel gaat gedragen als vader of moeder, zal die zich extra tegen de stiefouder afzetten: het begin van veel spanningen.

Schipperen

Wat moet je als vader of moeder als je spanningen ziet ontstaan tussen je kinderen en hun stiefouder? Veel ouders willen niet kiezen: ze willen zowel hun partner als hun kinderen graag te vriend houden, willen geen spanningen maar vooral harmonie. Het gevolg: ze kiezen geen partij, maar schipperen tussen beide partijen door. Dat helpt niet: de kinderen zijn boos dat hun vader of moeder het laat afweten, de partner is boos omdat hij of zij ‘daar maar staat te staan en niets doet’. Schipperen helpt dus niet en zorgt zeker voor spanningen!

Jaloezie

Dan ontstaat er een nieuw probleem: de stiefouder wil graag een band met de stiefkinderen, maar dat lijkt niet te lukken. Ondertussen maakt hij of zij wel dagelijks de goede band mee tussen de kinderen met de echte ouder. De stiefouder wil graag onderdeel zijn van die band, wil delen in de intieme en hechte momenten, maar voelt zich steeds buitengesloten. Bovendien is er nog een andere ouder in het spel, die ook nog de aandacht van de kinderen opeist. Dat kan leiden tot diepgaande jaloeziegevoelens.

Ondergewaardeerd voelen

Bovendien kan je je als stiefouder behandeld voelen als oud vuil: je bent goed genoeg om als een moeder of een vader voor de kinderen te zorgen, maar je moet niet denken dat je er echt bij hoort. In zo’n geval ontstaat er vaak verlangen naar een eigen kind. Iets waar de partner, die al meerdere kinderen heeft, vaak eigenlijk geen behoefte aan heeft, maar er omwille van haar of hem mee instemt. Met als gevolg dat de stiefkinderen weer het gevoel hebben dat ze als minder worden gezien dan het nieuwe kindje, omdat die ‘echt’ is.

Op zoek naar een oplossing

Ieder samengesteld gezin begint met de nodige problemen. Maar als je die problemen op een goede manier aanpakt, kan er na een paar jaar wel rust komen, kan het gezin als gezin goed functioneren en kunnen de partners gelukkig met elkaar en hun (stief)kinderen zijn. Een belangrijke eerste stap is dat de verwachting van de stiefouder goed moet zijn: stel je niet op als nieuwe vader of moeder, maar als vriend van de kinderen. Als iemand die er voor hen wil zijn en leuke dingen met ze wil doen, zonder zich direct als ouder op te werpen. Een vriend of vriendin die te vertrouwen is. Dat is nu eenmaal de rol die wel haalbaar is, een weliswaar ondergeschikte, maar wezenlijke rol.

Houd je op de achtergrond

Daarbij hoort dat de stiefouder zich op de achtergrond houdt als het om opvoeden gaat. Natuurlijk kan hij of zij in het dagelijks leven best van de kinderen dingen vragen, maar moeilijke opvoedingskwesties en spanningen kunnen beter via de echte ouder gespeeld worden. Die geeft de orders. Die moet dus leren dat hij of zij niet altijd kan schipperen, maar naar de kinderen toe duidelijkheid moet geven over de gedragsregels in huis. Dan ontstaat er meer rust.

Oplossen hoef je niet alleen

Bovenstaande is niet zo eenvoudig als het klinkt. Er spelen vaak allerlei gevoelens. Verwachtingen van beide partners kunnen soms uit elkaar lopen, de stiefouder weet in theorie wel hoe het zou moeten, maar voelt zich toch ongelukkig en ze lopen samen steeds tegen een muur op. In zo’n geval kan gezinstherapie of psychologische hulp bij aanwezige samengestelde gezinsproblematiek uitkomst bieden. De verhoudingen binnen het gezin worden hierdoor duidelijk, verwachtingen worden uitgesproken en het gezin kan samen gelukkiger verder door het leven.

DVD Just Breathe: Sydney is een 15-jarige opstandige puber. Haar moeder kan haar onhandelbare dochter niet meer aan en stuurt Sydney naar haar vader. Daar baalt ze vreselijk van, want Sydney heeft een hekel aan vaders nieuwe vriendin. Er ontstaat heel onverwachts een band tussen haar en haar nieuwe stiefmoeder, die in verwachting is van haar eerste kind. Dit, en de geboorte van haar halfbroertje heelt uiteindelijk de wond die Sydney overhield aan de bittere scheiding van haar ouders.