Stiefmoederschap een moeilijke job!

Wij hebben al een mama!

Een kreet die veel stiefmoeders kwetst. Een kreet die uiting geeft aan de diepste frustratie, die er kan zijn tussen stiefmoeders en stiefkinderen. Hoewel het stereotype beeld van boze stiefmoeders verleden tijd is, denk aan het sprookje van Assepoester en Sneeuwwitje, is de rol van stiefmoeder niet op voorhand een dankbare rol. Veel vrouwen die er vol goede moed aan beginnen, lopen tegen de nodige frustraties aan. De roze wolk verdwijnt zienderogen en wat overblijft is de dagelijkse realiteit. Wat is het gevolg? Ruzies tussen haar en de stiefkinderen, ruzies met haar nieuwe echtgenoot over zijn kinderen, en een lang niet zo gelukkig gezinsleven als ze gehoopt had. Het ‘ze leefden nog lang en gelukkig’ lijkt dan ver weg. Soms pakt de stiefmoeder haar koffers.

Er is weinig veranderd

Stiefmoeders zijn anders dan vijftig of honderd jaar geleden. Dat ligt vooral aan het gegeven dat stiefmoeders toen weduwe of alleenstaand waren, op een uitzondering na, die trouwden met een weduwnaar met kinderen. Nu zijn stiefmoeders vaak gescheiden en is ook hun nieuwe partner gescheiden. Er is vaak nog een echte moeder in beeld. De stiefmoeders zijn parttime stiefmoeders, want de kinderen zijn ook een deel van de tijd bij de echte moeder. Maakt het dat gemakkelijk? Nee, zeker niet. De problematiek van het stiefmoederschap is voor een heel groot deel nog precies hetzelfde als toen.

Onze mama doet het zo!

Eén van de problemen waar stiefmoeders tegenaan lopen, is dat ze concurrentie ervaren met de echte moeder van de stiefkinderen. Als die moeder niet meer leeft willen haar kinderen de herinneringen aan hun moeder levend houden. In dergelijke gevallen houden de kinderen, en soms ook de partner, bijvoorbeeld sterk vast aan hoe het was. Gewoontes mogen niet veranderen, de inrichting van het huis moet zo blijven als toen mama er nog was, en wat mama goed vond moet de stiefmoeder ook goed vinden.

Maar ook als de moeder nog leeft, ervaart de stiefmoeder concurrentie, zij het op een iets ander vlak. Ze voelt dat de kinderen vaak meer houden van hun echte moeder. Logisch, omdat de kinderen hun moeder hun hele leven kennen, terwijl de stiefmoeder net komt kijken. Ze heeft het gevoel dat ze het leuker en beter moet doen dan de echte moeder. Ook zijn veel stiefmoeders bang dat hun partner terug wil naar hun ex-vrouw, omdat zij toch de moeder van hun kinderen is, en blijft. Contacten met de ex-vrouw kunnen zo voelen als een grote bedreiging ook al is daar geen reden toe.

Vaders kiezen voor hun eigen bloed

Al deze problemen maken veel stiefmoeders onzeker. Het maakt het moeilijk om hun nieuwe plek in te nemen binnen het samengestelde gezin en zich thuis te voelen. Ze durven niet goed zichzelf te zijn en zijn heel bang om fouten te maken. Wat het vaak extra moeilijk maakt, is dat de stiefmoeder meestal degene is die de dagelijkse zorg voor de kinderen op zich neemt, terwijl haar partner, de vader van de kinderen, hele dagen van huis is. Ruzies en spanningen tussen partner en eigen kinderen krijgt de vader daarom onvoldoende mee. Hij kan het gevoel hebben dat alles op rolletjes loopt, terwijl er veel onderhuidse spanningen zijn. Hij kan het idee opvatten dat het vooral aan zijn partner ligt dat het niet botert.

Als stiefmoeder ben je extra kwetsbaar

Stiefmoeders durven niet zomaar open te zijn. Ze willen niet toegeven dat ze het gevoel hebben te falen, niet voldoende aan te slaan bij de kinderen, ze willen niets negatiefs over zijn kinderen zeggen om ruzie te vermijden, en vooral de schijn ophouden dat ze gelukkig zijn. Bovendien hebben vaders vaak de neiging om voor hun kinderen te kiezen door het bij voorbaat al voor hen op te nemen. En dan gaat het pas goed mis. De stiefmoeder begint haar mond te houden, de kinderen merken dat en buiten dat uit en de vader verkeerd in onwetendheid. Door gebrek aan communicatie wordt de sfeer steeds slechter en komt de stiefmoeder met het verstrijken van de tijd in een ongunstiger daglicht te staan. Of ze zegt waar het op staat en groeit in het ergste geval wantrouwen bij de vader: ” Je beschuldigt mijn kinderen!”

Houdt vast aan je eigen behoeftes

Hoe kun je als stiefmoeder dit probleem voorkomen of oplossen? Openheid is een eerste stap. Je moet proberen om je gevoelens te bespreken met je partner. Soms kan ook open communicatie met de kinderen helpen. Erkennen dat je hun moeder niet bent en ook  nooit haar plaats in wil nemen.  Aangeven waarom je dingen wilt veranderen, uitleggen waarom je bepaalt gedrag niet accepteert en ook luisteren naar de gevoelens van de stiefkinderen, kan leiden tot beter begrip voor elkaar.

Het is daarbij wel belangrijk dat je als stiefmoeder je eigen behoeftes niet negeert. Soms kan het heel goed zijn als je je eigen bezigheden hebt en houdt buiten het gezin om. Veel stiefmoeders geven veel op om voor de kinderen van hun nieuwe partner te gaan zorgen: haar baan, haar tijd slurpende hobby en contacten met vriendinnen. Juist als ze dat beetje van zichzelf vast kan houden, als ze daarin een uitlaatklep heeft, zijn de problemen thuis veel beter te dragen.

Toch een happy end

Kortom; boze, gemene stiefmoeders bestaan voornamelijk in sprookjesland. Een samengesteld huwelijk met stiefkinderen in het spel komt niet vanzelf goed. Vooral de eerste jaren kan het pittig zijn voor alle partijen. Blijf vooral eerlijk tegen jezelf, tegen je partner en tegen je stiefkinderen. ‘Ik ben jullie moeder niet en wil dat ook niet worden’ kan de lucht soms al veel doen klaren. Open communicatie en een uitlaatklep kunnen het leven voor een stiefmoeder gemakkelijker maken en op den duur leiden tot een redelijk normaal gezinsleven, zodat het verloop in menig samengesteld gezin toch een gelukkig eind kan hebben.

Bekijk de film ‘STEPMOM’ op DVD.
Cast: Julia Roberts, Susan Sarandon en Ed Harris.