Hulpverleningspraktijk Voluitleven
Omgangsregeling voor grootouders
In maart 2015 pleitte het CDA voor een speciale omgangsregeling voor grootouders die hun kleinkinderen niet meer mogen zien na een scheiding, terwijl ze dat wel heel graag zouden willen. Voorstanders vinden dat belangrijk, want het kan best grote emotionele gevolgen hebben wanneer het contact met hun kleinkind(eren) abrupt stopt. Als opa en oma veel contact hadden met hun kleinkind, zullen ze het als een enorm gemis ervaren. Ook voor kinderen kan het zwaar zijn om een dierbaar en vertrouwd persoon in hun leven moeten missen. De ouders van hun vader en moeder! Een bekrachtiging van ieders familielijn.
En de echte opa en oma dan?
Scheidingen brengen vaak conflicten mee. Zeker als er kinderen in het spel zijn. Kinderen van ouders die in een vechtscheiding liggen voelen vaak dat er om hen heen druk gevochten wordt. Ze moeten eraan wennen dat ze papa en mama minder vaak zien. Maar ook het vanzelfsprekende contact met opa’s en oma’s kan dan veranderen. Door nieuwe relaties krijgen de kinderen er bovendien ook stiefgrootouders bij. Er blijft minder tijd over voor de echte opa en oma. Wat doet dat met kinderen? En met grootouders? Zou er een speciale omgangsregeling moeten komen?
Belang van kinderen
Tegenstanders van dit plan vragen zich af of zo’n regeling wel altijd in het belang van de kleinkinderen is. Als je er een omgangsregeling van maakt, moeten opa en oma regelmatig in het rooster van het kind ingepast worden. Dat kind moet ook al van en naar vader en moeder. Zo blijft het kind steeds heen en weer gaan. Dat geldt natuurlijk niet voor alle situaties. Er zijn genoeg situaties, waarin een omgangsregeling niet nodig is, omdat opa en oma niet buitenspel gezet worden. Als dat wel gebeurt, is dat vaak terecht, vinden tegenstanders van het plan, omdat kinderen in de eerste plaats van hun ouders zijn en niet van hun grootouders. Bovendien kunnen grootouders negatief gaan praten over hun ex-schoonzoon of dochter, over de ouders van het kleinkind dus. Dat kan het kind juist heel erg beschadigen.
Het belang van opa’s en oma’s
Opa’s en oma’s kunnen heel belangrijk zijn in het leven van een kind. Het zijn vaak de enige ouderen waar kinderen mee in contact komen. Van opa en oma leren ze over vroeger en over tradities. Ze hebben tijd om hun kleinkinderen verhalen te vertellen, voor te lezen en om spelletjes met ze te doen. Veel kinderen vinden bij opa en oma een luisterend oor. Ze voelen zich veilig bij opa en oma, durven te praten over wat ze voelen en denken, vaak beter dan ergens anders. Doordat opa’s en oma’s tijd hebben èn belangstelling, voelen kinderen dat opa en oma echt geïnteresseerd in hen zijn. Ook leren opa’s en oma’s kinderen vaak nieuwe dingen. En misschien wel het belangrijkste: opa’s en oma’s houden onvoorwaardelijk van hun kleinkinderen. Bij hen kunnen kinderen onvoorwaardelijke liefde vinden.
Een schrijnend geval uit de praktijk
Vader en moeder zijn gescheiden. Vader is verslaafd en kan de dagelijkse zorg voor zijn drie kinderen niet aan. Met de ouders van zijn ex-vrouw botert het allang niet meer. Zijn ex-vrouw krijgt darmkanker en sterft een jaar later. Wat nu? De kinderen komen noodgedwongen bij vader inwonen ook al heeft hij zijn drankprobleem. Opa en oma van moeders kant zijn niet langer welkom. Ze proberen het contact met hun kleinkinderen in stand te houden, maar vangen bot. Het wordt jaar in, jaar uit gissen hoe het met de kleinkinderen zal aflopen. Een nare positie. De kinderen verliezen in korte tijd ook nog eens hun lieve opa en oma; het laatste houvast met hun overleden moeder. Een schrijnend geval. Als grootouders sta je weerloos aan de kant?
Strijden of je erbij neerleggen?
Kortom, opa’s en oma’s spelen vaak een belangrijke rol in het leven van hun kleinkinderen. Gaan ouders scheiden, dan gebeurt het regelmatig dat opa en oma hun kleinkinderen veel minder te zien krijgen. En in sommige gevallen nooit meer. Moet je dan altijd maar doorvechten tot er een omgangsregeling is? Het belang van de kleinkinderen is hierbij belangrijk om in ogenschouw te nemen. Is het voor de kinderen wel goed als ze omgangsregelingen hebben met ouders én grootouders? Geeft het hen nog wel rust en stabiliteit? Soms moeten grootouders zich wellicht terugtrekken in het belang van het kind. Want dat moet voorop staan! Het kind moet een stabiel leven kunnen leiden; met mensen om hem of haar heen die echt van hem houden en er voor hem of haar willen zijn. Ook als dat betekent dat opa en oma zich moeten terugtrekken.